Έρχεται «μαχαίρι» σε συντάξεις και εφάπαξ;

Πέντε μεγάλες αλλαγές στο ασφαλιστικό έρχονται σταδιακά από τον Ιούλιο και έως το τέλος του έτους.

Η εικόνα του τοπίου στο ασφαλιστικό σύστημα αλλάζει ριζικά, καθώς ξεκινά η διοικητική και οικονομική ενοποίηση 60 διαφορετικών φορέων που χορηγούν κύριες, επικουρικές συντάξεις και προνοιακά επιδόματα….

      Ήδη ξεκίνησε η εκπόνηση μελέτης από το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), (πρόεδρος και επιστημονικός διευθυντής του οποίου είναι ο Νίκος Φίλιππας), μετά από σχετική σύμβαση που υπογράφηκε από τον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, η μελέτη αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στους επόμενους δυο μήνες με στόχο το νέο ασφαλιστικό μοντέλο να νομοθετηθεί το αργότερο έως τον ερχόμενο Νοέμβριο.

     Πηγές του υπουργείου Εργασίας τονίζουν, ότι με την ενοποίηση των Ταμείων ολοκληρώνεται η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό, ενώ διαβεβαιώνουν, ότι πρόκειται αποκλειστικά για διοικητική ενοποίηση που δεν επηρεάζει το ύψος των συντάξεων. Εντός των επόμενων ημερών θα ξεκινήσει η σταδιακή υλοποίηση θεσμοθετημένων αλλαγών.

Το ημερολόγιο των παρεμβάσεων στο συνταξιοδοτικό σύστημα περιλαμβάνει:

- Από την 1η Ιουλίου 2015 αναμένονται μειώσεις στο ύψος των επικουρικών συντάξεων λόγω εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.

- Από την 1η Ιουλίου θα εφαρμοστεί και η μείωση των εισφορών 2,9% για τους εργοδότες και 1% για τους εργαζόμενους η οποία θα επιφέρει σημαντική ελάφρυνση στις επιχειρήσεις , μικρή αύξηση των αποδοχών για τους εργαζόμενους, αλλά ταυτόχρονα απώλειες εσόδων περίπου 800 εκατ. ευρώ για το ΙΚΑ και κατάργηση επιδομάτων που χορηγεί ο ΟΑΕΔ.

- Ο νέος κύκλος ενοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων θα κλειδώσει έως τις 31 Ιουλίου μετά την παράδοση του πορίσματος του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών ενώ θα ακολουθήσει σταδιακά και η ενσωμάτωση των επικουρικών ταμείων στους φορείς κύριας ασφάλισης. Στόχος το νέο ασφαλιστικό μοντέλο να νομοθετηθεί το αργότερο έως τον ερχόμενο Νοέμβριο με 3 ή 4 ταμεία αντί των 60 φορέων και λογαριασμών που λειτουργούν σήμερα.

- Το φθινόπωρο αναμένεται να καταργηθεί και η δεύτερη ομάδα κοινωνικών πόρων από τους οποίους χρηματοδοτείται μεγάλο μέρος των ασφαλιστικών ταμείων, τα οποία -όπως εκτιμάται θα στερηθούν πόρους ύψους 350 εκατ. ευρώ ετησίως.

- Από την 1η Ιανουαρίου 2015 καθιερώνεται η βασική σύνταξη των 360 ευρώ και η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων.

Μειώσεις σε εφάπαξ

      Στον «αέρα» βρίσκεται για άλλη μια φορά η καταβολή του εφάπαξ σε περίπου 40.000 δημοσίους υπαλλήλους που έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης και έχουν αποχωρήσει από την υπηρεσία τους.

     Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, οι αρμόδιες υπηρεσίες στο υπουργείο Εργασίας δεν μπορούν να προχωρήσουν στην έκδοση εφάπαξ, καθώς δεν υπάρχουν ταμειακά διαθέσιμα για την κάλυψη τους.

     Τελευταίες αιτήσεις που διευθετήθηκαν ήταν αυτές που υποβλήθηκαν τον Φεβρουάριο του 2013. Την ίδια στιγμή, εκκρεμούν περίπου 15.000 αιτήσεις σε ταμεία πρόνοιας που καταβάλλουν εφάπαξ σε εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα.

     Ο χρόνος αναμονής παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των ταμείων πρόνοιας και μπορεί να κυμαίνεται από 2,5 έως και 16 μήνες. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως σε ορισμένα ταμεία πρόνοιας (π.χ. το ΤΑΠΙΤ) καταβάλλεται εφάπαξ κατά προτεραιότητα σε ασφαλισμένους που έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας ή απειλούνται με κατάσχεση λόγω στεγαστικών δανείων.

     Όσον αφορά το ύψος του εφάπαξ, αυτό ποικίλει ανάλογα το ασφαλιστικό ταμείο με σημαντικές αποκλίσεις. Υψηλότερα ποσά δικαιούνται όσοι καλύπτονται από ορισμένα ειδικά ταμεία, αλλά και οι στρατιωτικοί, ενώ αντιθέτως χαμηλότερα ποσά εισπράττουν οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα.

     Οι αρμόδιοι στο υπουργείο Εργασίας βρίσκονται σε αδιέξοδο, καθώς για την καταβολή των εφάπαξ του δημοσίου απαιτείται η χορήγηση επιπλέον ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. 

Υπολογίζεται ότι ένας δημόσιος υπάλληλος λαμβάνει περίπου 25.000 ευρώ εφάπαξ. Σε περίπτωση που τεθεί σε εφαρμογή η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και στα ταμεία πρόνοιας, τότε τα ποσά που θα λάβουν οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν θα ξεπερνούν τις 5.000 –6.000 ευρώ με βάση τα έσοδα του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων.

Επιπλέον μειώσεις- Δημιουργία ατομικών μερίδων

    Με υπουργική απόφαση άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ, εξέλιξη που ωστόσο δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις στα ταμεία του ιδιωτικού τομέα.

      Στο ταμείο πρόνοιας του Δημοσίου εκτιμάται πως θα υπάρξει νέα περικοπή της τάξης του 12% με 14%, χωρίς ωστόσο να επηρεάζονται περίπου 25.000 άτομα που έκαναν αίτηση συνταξιοδότησης μέχρι τον Αύγουστο του 2013.

 Υπενθυμίζεται ότι οι προηγούμενες μειώσεις στο εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων, δηλαδή πριν τον Αύγουστο του 2013, ανήλθαν στο 38,5%.

      Το νέο σύστημα προβλέπει τη δημιουργία «ατομικών μερίδων» για όλους τους ασφαλισμένους, ενώ για τον υπολογισμό του καταβαλλόμενου ποσού λαμβάνονται υπόψη και τα οικονομικά δεδομένα του ταμείου (συντελεστής βιωσιμότητας). Τα ταμεία πρόνοιας λειτουργούν πλέον με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση.

     Συγκεκριμένα, για χρόνο ασφάλισης από 1η Ιανουαρίου 2014 και εφεξής το ποσό του εφάπαξ ισούται με τη συσσωρευμένη αξία των εισφορών κατά την ημερομηνία αποχώρησης. Για τη συσσώρευση των εισφορών γίνεται χρήση πλασματικού ποσοστού επιστροφής, το οποίο ορίζεται ως η ετήσια μεταβολή της βάσης υπολογισμού των εισφορών για το σύνολο των ασφαλισμένων.

Μπαράζ προσφυγών

     Πονοκέφαλο στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προκαλεί η αναμενόμενη προσφυγή στη δικαιοσύνη περίπου 7.000 δημοσίων υπαλλήλων που υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης μετά τις 31/08/13 και έως το τέλος του έτους, οι οποίοι θα υποστούν επιπλέον μείωση περίπου 12-14% από το αρχικό 38,5% που είχε εφαρμοστεί με τον Ν 4093/12.