Ολα όσα πρέπει να γνωρίζουν όσοι ετοιμάζονται να βγουν στη σύνταξη

«Ωρα μηδέν» για το ασφαλιστικό με τους ασφαλισμένους που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση να αγωνιούν για το αν και πότε θα πάρουν σύνταξη.

Τanea.gr ετοίμασαν ένα οδηγό με 8 ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με όλες τις απορίες που έχει ένας ασφαλισμένος σχετικά με τα θεμελιωμένα δικαιώματα, τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, τα πλασματικά χρόνια κ.α….

1.ΕΡ:Tι είναι θεμελιωμένο και  κατοχυρωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα;

ΑΠ: Θεμελιωμένο δικαίωμα υφίσταται όταν ο ασφαλισμένος συμπληρώνει τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης και το όριο ηλικίας (όπου αυτό προβλέπεται) που απαιτούνται για τη συνταξιοδότησή του. Το θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε και ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει εργαζόμενος. Κατοχυρωμένο δικαίωμα είναι η δυνατότητα των ασφαλισμένων να συνταξιοδοτηθούν (δηλαδή να «κλειδώσουν») με τις προϋποθέσεις που διαμορφώνονται κατά το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ορίου ηλικίας.

2.ΕΡ: Ποιο είναι σήμερα το καθεστώς στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις;
ΑΠ: Μια σειρά ασφαλιστικών διατάξεων δίνει δυνατότητα εξόδου με μειωμένη σύνταξη, από τα 50 έως τα 60 για όσους πρόλαβαν να θεμελιώσουν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012, με μεγάλες κερδισμένες τις μητέρες ανηλίκων. Για όσους κλειδώνουν το δικαίωμα από το 2013 και μετά πρόωρη σύνταξη -όπου αυτή προβλέπεται- δίνεται στα 62 (καθώς πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στα 67).Τα στοιχεία δείχνουν ότι με τα ισχύοντα  ο ένας στους τρεις ασφαλισμένους έχει τη δυνατότητα να βγει στη σύνταξη πριν από τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας του. Μεταξύ άλλων πρόκεται για ασφαλισμένους πριν από το 1983 που αποχωρούν με 35ετία, γυναίκες που θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010 αλλά και εργαζομένους στα Βαρέα και Ανθυγιεινά

3.ΕΡ: Ποια είναι η εικόνα της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές για τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις;

ΑΠ:Οι δανειστές  ζητούν  να αυξηθούν τα όρια ηλικίας για όλους, και για εκείνους που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μέχρι το 2012 στα 67 για πλήρη σύνταξη και στα 62 για μειωμένη.Το υπουργειο Εργασιας αντιπροτεινει ότι μόνο για όσους έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012 να ενταχθούν στα ίδια όρια ηλικίας υπό την προϋπόθεση ότι αυτό θα ισχύσει από το 2025 και μετά..Τονίζεται ότι για όσους δεν έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012 τα όρια συνταξιοδότησης  έχουν διαμορφωθεί στα 67 για πλήρη και στα 62 για μειωμένη.Εκτιμάται ότι περίπου 120.000 ασφαλισμένοι έχουν πιάσει τόσο τα έτη ασφάλισης όσο και το όριο ηλικίας και επομένως μπορούν να αποχωρήσουν αφού έχουν θεμελιώσει δικαίωμα και προστατεύονται συνταγματικά. Άλλοι 100.000 ασφαλισμένοι εκτιμάται ότι έχουν τα έτη ασφάλισης και περιμένουν να συμπληρώσουν το όριο ηλικίας. Από αυτούς, περίπου 80.000 θέλουν λιγότερο από 4 χρόνια για να αποχωρήσουν και θεωρείται ότι έχουν ώριμα δικαιώματα.

4.ΕΡ: Ποιοι κινδυνεύουν από ενδεχόμενη ανατροπή στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις;

ΑΠ:Μεταξύ των ομάδων που κινδυνευουν με αλλαγες στα ορια συνταξιοδότησης είναι οι εξης:

-- Παλαιοί ασφαλισμένοι (προ του 1983) στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα αποχωρούν με 35ετία ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας.

-Ειδικά στο δημόσιο οι έγγαμες γυναίκες μπορούν να αποχωρήσουν με 24 έτη και 6 μήνες ασφάλισης, ασφαλισμένοι με 35ετία μέχρι το τέλος του 2012, δημόσιοι υπάλληλοι με 25ετία μέχρι το τέλος του 2012,

-Γυναίκες στο ΙΚΑ με συμπληρωμένα 10.000 ένσημα μέχρι το τέλος του 2012, γυναίκες στο ΙΚΑ με 4.500 ημέρες ασφάλισης και συμπληρωμένο το 55ο έτος μέχρι το τέλος του 2010 έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα για μειωμένη σύνταξη,

-Μητέρες που μέχρι το τέλος του 2012 είχαν 25ετία και ανήλικο τέκνο στο δημόσιο ή στα ειδικά ταμεία,

-Αντρες που τη διετία 2011- 2012 είχαν 25ετία και ανήλικο τέκνο στο δημόσιο αποχωρούν με μειωμένη όρια,

--Μητέρες που μέχρι το τέλος του 2012 είχαν 5.500 ημέρες ασφάλισης και ανήλικο στο ΙΚΑ, ασφαλισμένες στον φορέα Νομικών που μέχρι το τέλος του 2010 είχαν ανήλικο τέκνο και τα κατά περίπτωση απαιτούμενα έτη ασφάλισης και

-Τρίτεκνες μητέρες στο δημόσιο και στα ειδικά ταμεία με 20ετία μέχρι το τέλος του 2010 αποχωρούν χωρίς όριο.

5.ΕΡ: Τι θα γινει με τη ρητρα μηδενικου ελλείμματος στις συντάξεις;

ΑΠ:Σε  τέσσερα χρόνια με έξι διαφορετικούς νόμους (3845/2010, 3847/2010, 3863/2010, 3986/11, 4051/12 και 4093/13) οι συνταξιούχοι είδαν τη σύνταξή τους να μειώνεται από 14,3% οι χαμηλότερες (κατάργηση δώρων και επιδόματος άδειας αν δεν είχαν άλλη μείωση) έως και 48% ανάλογα με το ύψος τους. Με το 4052/12, για την ενοποίηση όλων των επικουρικών στο Ενιαίο ΤαμείοΕπικουρικής Ασφάλισης, θέσπισαν το νέο τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων. Η αρχική πρόβλεψη ήταν να τεθεί σε ισχύ από 1/1/2015 τελικά όμως ηρθε έξι μήνες νωρίτερα (1/7/2014).

   Σύμφωνα με το νόμο αυτό καθορίστηκαν οι παράγοντες με βάση τους οποίους οι συντάξεις θα μειώνονται συνεχώς α) δημογραφικά δεδομένα, β) πλασματικό ποσοστό επιστροφής, γ) μεταβιβασιμότητα ή όχι της σύνταξης στην οικογένεια μετά θάνατον (ρήτρα θανάτου) και συντελεστής βιωσιμότητας (ρήτρα μηδενικού ελλείμματος).Συμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργειου Εργασιας εάν συνεχιστεί η εφαρμογή της ρήτρας για τις επικουρικές τότε εκτιμάται  πως τέσσερις φορές τον χρόνο θα μειώνονται οι συντάξεις αυτές, έως του σημείου στα 2 χρόνια και τους 8 μήνες αυτές θα μηδενιστούν.Μαλιστα εκτιμάται ότι  εάν εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος για τις κύριες συντάξεις, θέμα το οποίο  τέθηκε από την πλευρά των δανειστών, το ύψος της κύριας σύνταξης θα διαμορφωθεί στα 200 με 300 ευρώ.Παντως η κυβέρνηση εχει δεσμευτεί ότι δεν θα εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικου ελλειμματος που θα οδηγήσει σε νεες μειωσεις στις συντάξεις.

6.ΕΡ: Τι ισχύει με τα πλασματικά έτη ασφάλισης;
ΑΠ: Όποιος θεμελίωσε συνταξιοδοτικό δικαίωμα το 2011 μπορεί να αναγνωρίσει 4 χρόνια, 5 χρόνια το 2012, 6 χρόνια το 2013 και 7 χρόνια από το 2014 και μετά.Τα 4-7 «πλασματικά» χρόνια μπορούν να αναγνωρίζουν αποκλειστικά όσοι έχουν τουλάχιστον 12 χρόνια ασφάλισης και θεμελιώνουν από το 2011 και μετά συνταξιοδοτικό δικαίωμα.

Οι χρόνοι που μπορεί κάποιος ασφαλισμένος να αναγνωρίσει είναι:

1. Ο χρόνος επιδοτούμενης ανεργίας μέχρι 300 ημέρες (1 έτος) ανεξάρτητα από την περίοδο που πραγματοποιήθηκε η επιδότηση ανεργίας.

2. Ο χρόνος επιδοτούμενης ασθένειας και μέχρι 300 ημέρες (1 έτος) ανεξάρτητα από την περίοδο που έλαβε χώρα η ασθένεια.

3. Ο χρόνος σπουδών σε μέσες, ανώτερες και ανώτατες σχολές.

4. Ο χρόνος ανεργίας για τον οποίο δεν έχει επιδοτηθεί ο εργαζόμενος ή παρουσιάζεται γενικώς κενό ασφάλισης, μετά όμως την υπαγωγή στην ασφάλιση οποιουδήποτε Tαμείου.

5. Ο χρόνος απουσίας από την εργασία για τις μητέρες λόγωκύησης και λοχείας και μέχρι 119 ημέρες.

6. Ο χρόνος απεργίας για τον οποίο υπάρχει κενό ασφάλισης.

7. Ο πλασματικός χρόνος για τα παιδιά ανεξάρτητα από την ημερομηνία γέννησής τους, ο οποίος ανέρχεται σε 1 χρόνο για ένα παιδί, 3 χρόνια για 2 παιδιά και 5 χρόνια για 3 παιδιά.

8. Τον χρόνο άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας και μέχρι 8 χρόνια πριν από την εγγραφή του επαγγελματία στον OΑΕΕ, εφόσον δεν έχουν καταβληθεί εισφορές.

7.ΕΡ: Ποια είναι η σημερινή κατάσταση του ασφαλιστικού συστήματος
ΑΠ:Το παρατεταμένο υψηλό επίπεδο της ανεργίας (26%), η μείωση των μισθών (40%-45%), η εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή (15 δισ. ευρώ), οι οφειλές προς τα ασφαλιστικά (17,4 δισ. ευρώ), το PSI (απώλειες 12,5 δισ. ευρώ), η μείωση της κρατικής επιχορήγησης προς τα ασφαλιστικά ταμεία (από 18,9 δισ. ευρώ το 2009 σε 8,6 δισ. ευρώ το 2014), οι δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις κλ.π., οδήγησαν το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ), στη χώρα μας, σε ασφυξία οικονομική και λειτουργική.Κι αυτό,παρά τη μείωση των συντάξεων κατά 45% (44,8% των συνταξιούχων έχει σύνταξη που αντιστοιχεί κάτω από το όριο της φτώχειας των 655 ευρώ), τη θεσμική και λειτουργική κακοποίησή του, τον δομικό μετασχηματισμό του χαρακτήρα του (από αναδιανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό) και τον ιδιωτικοποιημένο προσανατολισμό του.Τα προβλήματα αυτά οδηγουν σε κράχ τα ασφαλιστικά ταμεία σε σημείο να εκκρεμουν σήμερα 400.000 αιτήσεις για κύριες,επικουρικες συντάξεις και εφάπαξ. Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με την αναλογιστική μελέτη του ΙΝΕ ΓΣΕΕ 2013-2050, τα αποθεματικά των ταμείων είναι 4,5 δις. ευρώ, που αντιστοιχούν σε κύριες και επικουρικές συντάξεις μόλις δύο μηνών! Η οικονομική κατάσταση των ταμείων είναι πλέον οριακή. Η απομείωση, δε, των αποθεματικών τους από 29 δις. ευρώ αποθεματικά που υπήρχαν ως το 2009 αποδίδεται στο PSI, το οποίο προκάλεσε απώλειες περίπου 12,5 δις. ευρώ, στα δομημένα ομόλογα και στο υψηλό επίπεδο ανεργίας, αλλά και στην αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων. Έτσι, τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές και από την κρατική χρηματοδότηση δεν επαρκούν για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και τα ταμεία αναγκάζονται να χρησιμοποιούν και μέρος των αποθεματικών τους.

8.Ποιές είναι οι εκτιμήσεις για το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος;
ΑΠ: Το ασφαλιστικό  σύστημα γίνεται ολοένα και προβληματικότερο. Για την καταβολή των συντάξεων το 2016 θα χρειαστεί επιπλέον ( μετά από εισφορές και κρατική επιδότηση) 950.000.000 ευρώ, άλλα 1,4 δισ για το 2017 και περισσότερα από 2,5 δισ για το 2018. Το 2023 για να πληρωθούν οι χαμηλές συντάξεις θα πρέπει να δοθούν επιπλεον 3,8 δις. ευρώ και το 2028, να διατεθούν 6,5 δις. ευρώ.Παράλληλα καταγράφεται μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας και  ταυτόχρονη αύξηση των ηλικιωμένων.Σύμφωνα με  έκθεση της Κομισιόν  ο πληθυσμός της χώρας μας θα μειωθεί κατά 23% έως το 2060, ενώ οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών θα αυξηθούν κατά περίπου μισό εκατομμύριο.Συγκεκριμένα, το 2013 ένας στους πέντε πολίτες της χώρας μας ήταν ηλικίας από 65 ετών και άνω, το 2030 αντιστοιχεί ένας στους τέσσερις, ενώ το 2060 ένας στους τρεις Έλληνες θα είναι άνω των 65.Την ίδια στιγμή, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες κατά την τελευταία 5ετία, έπειτα από τις μεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν, θα μειωθούν από το 16,2% του ΑΕΠ (το 2013) σε λίγο πάνω από το 14%, από το 2030 και μετά. Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο η κυβέρνηση αναζητει εναγωνίως νεες πηγές χρηματοδότησης του ασφαλιστικού συστήματος.Συμφωνα με το σχέδιο του υπουργειου Εργασιας ο νέος «κουμπαράς» για την χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων τα οποία βρισκονται σε οικονομικη ασφυξια -θα ονομαστει  «Ταμείο Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης''.